Geografski položaj, granice i veličina
Opština Rudo se nalazi u istočnom dijelu Republike Srpske, u neposrednoj blizini tromeđe između Bosne i Hercegovine, Srbije i Crne Gore.
Prostire se između planinskih vrhova a najveći vrh je Goleš (1479 m) na planini Vučevici, koja se nastavlja na Viogor, prema opštini Goražde. Na sjevernoj strani je planina Varda sa najvećim vrhom od 1 389 m, a na južnoj strani planina Tmor sa najvišim vrhom od 1 280 m.
Opština ima izdužen oblik sa dužom osom istok-zapad i kraćom osom sjever-jug. Graniči se sa šest opština i to: opštinom Priboj i Čajetinom sa istočne stane, opštinom Višegrad sa sjeverne, opštinom Novo Goražde sa zapadne, te opštinom Čajniče sa južne i opštinom Rogaticom sa sjeverozapadne.
Nadmorska visina se kreće od 300-1450 m. Sam grad Rudo nalazi se u brdsko-planinskom kraju, donjeg toka rijeke Lim, dvadesetak kilometara prije njegovog ušća u Drinu, na prosječnoj nadmorskoj visini od 400 m.
Opština zahvata površinu od 344 km2. Prema nezvaničnim podacima za 2007. godinu, na području opštine Rudo bilo je 89 naseljenih mjesta.
Geološka građa
Područje opštine Rudo ima raznovrsnu geološku građu i specifičnu starost stijena. Stijene po svojoj geološkoj starosti pripadaju različitim formacijama. Najviše su zastupljeni sedimenti, serpentini, karbonatne stijene, magmatske stijene itd. Inače, prema geoloskoj gradji, ovaj kraj pripada dinarskoj oblasti dubokog i pokrivenog krsa.Najviše ima trijaskih krečnjaka zastupljenih na Gradini,Vučevici i Tmoru.
Dolinske ravni i prostori oko rijeke Lim, prekriveni su deluvijalnim i aluvijalnim sedimentima.
Reljef
Opština Rudo ima brdsko-planinski reljef. U reljefu se izdvajaju tri osnovna makro oblika:
– riječne doline Lima i Uvca (400-500 m nadmorske visine)
– visoravni i pobrđa (900-1200 m nadmorske visine)
– planine(do 1500 m nadmorske visine)
Dolina Lima pruža se pravcem jug-sjever. Tu su smještene veće reljefne cjeline, polja nastala u proširenjima složene kotline rijeke Lim: uvačko, miočko, ustibarsko, obrvensko i mrsovačko, dok je veći dio polja u Mrsovu potopljen vodom izgradnjom višegradske hidroelektrane.
Kanjonska dolina rijeke Lim
Brojne su visoravni i pobrđa. Jedna od najvećih je Ravanci ,na južnoj strani planine Varde.
Osnovni pečat reljefa dale su visoke planine, koje se uglavnom pružaju rubnim dijelovima opštine, a ističu se Vučevica (1479m), Javor (1486), Varda (1389), Tmor (1280m), te obronci Staro-vlaških planina ,čiji se vrhovi nalaze u susjednim opštinama Priboj, Čajetina, Užice i Čajniče.
Dakle može se zaključiti da reljef opštine ima izrazito planinski karakter ,koji presjecaju doline Lima i Uvca. Takođe se odlikuje velikom raščlanjenošću ,kako vertikalnom tako i horizontalnom, što pospješuje eroziju tla, te pojavu klizišta i odrona.
KLIMATSKE KARAKTERISTIKE
Teritoriju opštine Rudo karakterišu tri tipa klime: umjereno-kontinentalna, predplaninska i planinska klima.
Umjreno topla ljeta I ujereno hladne zime, sa ne bas tako jasno odvojenim i prelaznim periodima .Proljece i jesen su osnovna obiljezja klime.
Godišnji tok temperatura vazduha za period 2012 god
Mj | J | F | M | A | M | J | J | A | S | O | N | D | Sr.g. |
°S | -2,0 | -4,0 | 6,9 | 11,2 | 14,7 | 22,3 | 24,1 | 23,4 | 19,0 | 12,6 | 7,9 | -0,8 | 11,2 |
Izvor: Podaci dobijeni iz metoroloske stanice Rudo.
Srednja godišnja temperatura vazduha, na ovom području iznosi 11,2°S.
Najhladniji mjesec je februar sa –4,0°S, dok je najtopliji jul sa 24,1°S, tako da godišnja amplituda iznosi 28,1°S.
Zabilježena je i pojava kasnih proljetnih mrazeva sa slanom.Tako je zabilježeno 4.maja 1960.godine -2°S sa slanom i 13.maja 1978.godine -5°S sa jakim mrazom,kojom prilikom su rascvjetali voćnjaci potpuno uništeni.
Što se tiče vjetrova, područje se smatra dosta tihim.Tokom jeseni i zime preovlađuje sjeverni vjetar,a u proljeće i ljeto južni.Ova dva pravca duvanja vjetrova su najizrazitija.Prosječno osam dana u godini duva jaki vjetar i to u martu,maju i junu,a najmanje vjetrova ima u septembru.
HIDROGRAFSKE KARAKTERISTIKE
Hidrološke karakteristike opštine Rudo prije svega zavise od reljefa, geološkog sastava, godišnje raspodjele padavina i temperature. Glavni vodeni tokovi su rijeke Lim i Uvac sa pritokama.
Rijeka Lim
Lim (219 km) izvire iz Plavskog jezera, podno Visitora ,na nadmorskoj visini od 901m i teče ka sjevero-zapadu. Količina vode u Limu, odnosno vodostaj, zavisi prvenstveno od klimatskih elemenata, a naročito od godišnje raspodjele padavina, pa Lim ima nivalno-pluvijalni režim vodostaja.
Visoki vodostaji su u martu, aprilu i novembru, a najniži vodostaji su u avgustu i septembru. Vodostaj se i svakodnevno mijenja, zbog režima hidroelektrana Potpeć, Bistrica i Kokin Brod.
Lim po stepenu zagađenosti spada u II kategoriju, a njegove pritoke imaju vrlo mali stepen zagađenosti i mogu se svrstati u I kategoriju čistih rijeka.
Rijeka Uvac je najveća desna pritoka Lima, nastaje u Pešterskom polju, kao Rasina rijeka, dalje teče kao Vapa, a zatim kao Uvac. Ostale pritoke Lima su Ustibarska rijeka, Poblaćnica, Radojna, Sutjeska, rijeka-jezero Krupica, sa dijelom korita rijeke Lim, u dužini od 10 km ,koje je potopljeno izgradnjom akumulacionog jezera hidroelektrane Višegrad.
Inače gotovo sve pritoke Lima imaju bujični karakter, te za vrijeme obilnijih padavina izazivaju eroziju tla ,donoseći u Lim velike količine materijala.
Na teritoriji opštine Rudo česte su hidrološke elementarne nepogode, najčešće poplave. Poplave mogu biti sezonskog ili bujičnog karaktera. Sezonske poplave su najčešće u proljeće (kada se topi snijeg sa planina) i u jesen kada se poplave vezuju za jesenje kiše.
Poseban kuriozitet, turistička atrakcija je riječica Krupica ,u neposrednoj blizini naselja Rudog ,za koju se smatra da je najkraća rijeka u Evropi, čija dužina od izvora do ušća iznosi 400m. Voda je izuzetno čista, na izvoru se koristi za piće i što je posebno zanimljivo temperatura ove vode je tokom cijele godine (u ljetnom i zimskom periodu je 14 stepeni C)
Hidrološki uslovi bi mogli imati višestruku ulogu u ukpnom razvoju opštine Rudo.Međutim,veoma je mali deo ovog potencijala, koji nudi opština Rudo,iskorišćen.
Riječni potencijal nudi velike mogućnosti u navodnjavanju obradivih površina,te u razvoju turizma i mogućnostima plovidbe,što do sada nije dovoljno iskorišćeno.Tok rijeke Lim je idealna staza za rafting i kajakaštvo. Jezero u Stragačini je,po svojim prirodnim karakteristikama, pravi raj za oči,mjesto gdje mogu doći svi oni koji žele na pravi način da uživaju u čarima netaknute prirode.
Ušće Lima u Drinu
Ono što jezero nudi je ribolov i kupanje,kao i turističku atrakciju, koju predstavlja plovni put Vodenog Ćire,nesvakidašnji prelijepi ambijent kanjona drinsko-limskog jezera, u dužini 50 km između Višegrada,Goražda i Rudog.Ova jedinstvena turistička atrakcija predstavlja jedan od prirodnoh potencijala i to prvenstveno za razvoj turizma,ne samo opštine Rudo već i susjednih opština.Takođe ova atrakcija afirmiše sjećanje na nekadašnju uskotračnu prugu i popularnog „Ćiru“koji je povezao ove krajeve sa središtem moderne Evrope 19.vjeka.
Vodeni Ćiro
Rijeka Lim kao i njene pritoke,imaju određeni hidroenergetski potencijal, čija se vodena snaga može koristiti za stvaranje mini elektrana.
Zemljište i vrste tla
Opstina Rudo ima saroliku sliku zemljista. Naime na teritoriji opstine ima razlicitih vrsta zemljista od kojih preovladjuje smonica. Smonica nema mnogo hranjivih materija I potrebno je oplemenjivati stajskim ili vjestackim gnojivom . Drugi tip zemljista ,koji preovladjuje, je planinska crnica kojeg ima mnogo na okolnim planinama, ali zbog nadmorske visine I klimatskih uslova nema veci ekonoski znacaj. Aluvijalna zemljista rasporedjena su oko rijeka, a posebno oko rijeke Lim. Smedja zemljista karakteristicna su za brdovite krajeve opstine i pogodna su za uzgoj raznih vrsta voća.
BILJNI I ŽIVOTINJSKI SVIJET
Biljni svijet
Teritorija opštine Rudo bogata je šumama, koje su neravnomjerno raspoređene.
Osnovno obilježje šumske vegetacije u području opštine je njena velika heterogenost, što je uslovljeno veoma različitim prirodnim uslovima.
Gledano od nižih ka višim zonama, u sastavu listopadnih šuma dominiraju: sladun, cer, kitnjak, grab, bukva i javor .
Od četinarskih vrsta zastupljene su: crni bor (Pinus nigra), bijeli bor (Pinus silvestris), ,jela (Abies alba) i smrča (Picea excelsa).
Životinjski svijet
Osim brojnih domaćih životinja, postoje i razne vrste divljih životinja, nastanjenih u šumama ove opštine: divlja svinja, srna, vuk, lisica, zec, jazavac, kuna bijelica, lasica. Od kapitalnih vrsta lovne divljači, tu je medvjed kao zaštićena vrsta. Takođe, značajan je broj ptica, koje nastanjuju ovo područje: jarebica, jastreb, sivi soko, vjetruška, kobac, svraka, vrana, kreja, gavran, vrabac slavuj, djetlić, štiglić, sjenica, lasta, siva i bijela čaplja, kos itd. Od gmizavaca možemo naći sledeće: poskok, šarka, smuk, bjelouška.
Pored spomenutih vrsta životinja, ovu opštinu karakterišu i brojne vrste ribe. Naime, rijeke Lim i Uvac obiluju brojnim ribljim vrstama kao što su : mladica, škobalj, klen, krkuša, mrena, lipljan, šaran. Najznačajnija riba je mladica, po rijetkosti zaštićena je vrsta, jer može da dostigne težinu i do 40 kg. Pored mladice kao atraktivne ribe, Lim i Jezero sve više imaju i vidru, koja je takođe jedna od zaštićenih vrsta. U poslednje vrijeme na Jezeru i Limu sve više se nastanjuju divlje patke, divlje guske i kormorani.